گزارشی از شب نقد، رونمایی و اجرای قطعه «کاکوتی» اثر مرتضی حنانه
در مراسمی مشترک میان کارگروه بایگانی اسناد و آثار آهنگسازان انجمن موسیقی‌شناسی ایران و دانشگاه هنر، با حمایت وب‌سایت ایران‌موزیکولوژی، از پارتیتور و اجرای قطعه «کاکوتی» اثر ماندگار مرتضی حنانه در تالار فارابی دانشگاه هنر رونمایی شد.
برنامه با پخش ویدیویی از صحبت‌های خود حنانه درباره قطعه «کاکوتی» آغاز شد؛ اثری که به گفته خودش نقطه عطفی در مسیر هنری‌اش بود و تلاش داشت تا هارمونی در آن رنگ و بویی غیربومی و غربی نداشته باشد. در ادامه نسخه صوتی قدیمی این قطعه به رهبری خود حنانه همراه با نمایش پارتیتور برای مخاطبان پخش شد.
در بخش بعدی، جاوید مجلسی ــ آهنگساز، نوازنده و رهبر ارکستر که از شاگردان نزدیک حنانه است ــ به سخنرانی پرداخت. او تأکید کرد: «هیچ‌یک از آثار استاد حنانه بدون مشورت یا نقش من ساخته نشد. در سال ۱۳۴۶ ایشان ارکستر فارابی را پایه‌گذاری کردند، جایی که بهترین نوازندگان کشور گرد هم آمده بودند.» مجلسی یادآور شد که اجرای اولیه «کاکوتی» با ارکستر مجلسی رادیو و تلویزیون انجام شد، ارکستری که فاقد سازهای بادی بود و نوازندگانی چون او برای تکمیل این بخش به آن پیوستند.
آروین صداقت‌کیش، آهنگساز و پژوهشگر موسیقی، در ادامه به بررسی جایگاه حنانه در تاریخ موسیقی ایران پرداخت و گفت: «گرچه حنانه از چیره‌دستان آهنگسازی‌ست، آثارش آن‌چنان که باید دیده و شنیده نشده‌اند. بسیاری از قطعات او حتی منتشر هم نشده‌اند و این فقدان، آسیب بزرگی برای تاریخ موسیقی ماست.» او با اشاره به ویژگی‌های فنی «کاکوتی» از جمله استفاده از چندصدایی، رنگ‌آمیزی صوتی، بازی با مدها و سری‌ها، و خلق واریاسیون‌های نوآورانه، این قطعه را نماینده‌ای شایسته از مدرنیسم موسیقایی دانست و آن را با آثار استراوینسکی مقایسه کرد.
صداقت‌کیش با اشاره به تلاش دانشگاه هنر در تدوین نت این اثر، آن را حرکتی جسورانه خواند و تأکید کرد: «پس از حدود شصت سال، اکنون دوباره یکی از مهم‌ترین آثار یک آهنگساز برجسته ایرانی به صحنه بازمی‌گردد.»
در بخش دیگر این نشست، حسین قنبری به تحلیل «کاکوتی» از منظر مُدال پرداخت و تأکید کرد: «این قطعه لزوماً داعیه ایرانی‌بودن ندارد، اما نوع ملودی‌پردازی و پرداخت صوتی آن، نشانه‌هایی از نگاه بومی دارد. آزادی dissonance در بستر مدال و تفاوت نگاه حنانه به هارمونی، او را از هم‌دوره‌ای‌هایش متمایز کرده است.»
امید محرابی، که نت‌نگاری اثر را انجام داده، درباره روند شکل‌گیری این پروژه گفت: «هفت سال پیش در دوره کارشناسی ارشد آهنگسازی، برای اولین‌بار از طریق استادم محمدرضا تفضلی با این اثر آشنا شدم و تصمیم گرفتم نسخه مکتوبی از آن براساس نسخه صوتی تهیه کنم. این پروژه برای من سفری پر از کشف و شهود بود. مطمئناً نمی‌توان ادعا کرد نسخه‌ای که آماده شده دقیقاً همان چیزی است که حنانه نوشته، اما تلاش من نزدیک‌ترین بازسازی ممکن بوده است.»
او همچنین به علاقه‌مندی حنانه به موسیقی نواحی زاگرس جنوبی و بختیاری اشاره کرد و گفت: «این تاثیر در ساختار صوتی و لحنی اثر نیز قابل شنیدن است.»
امید محرابی با تقدیر از محمدرضا تفضلی (آهنگساز و مدیر گروه بخش آهنگسازی دانشگاه هنر) که موجب زنده شدن دوباره این اثر شد، هدایت ارکستری را که تشکیل شده از نوازندگان عمومآ جوان بود را به عهده گرفت و قطعه کاکوتی را اجرا کرد. جمعی از هنرمندان و پژوهشگران موسیقی از جمله سیدعلیرضا میرعلی‌نقی، محمدرضا تفضلی، محمدعلی مرآتی، حمیدرضا دیبازر، فرشته شکیب، مجید نیکویی، محمدرضا صفوی، الیاس دژآهنگ، حسن رحیمی، نازنین غنی‌زاده، سجاد پورقناد، سارا رضازاده و گروهی از دانشجویان و علاقه‌مندان موسیقی در این مراسم حضور داشتند.
