سرانجام نوبتِ واکسیناسیون هنرمندان رسید آنان که رفتند… آنان که ماندند…

نوش‌دارو همیشه می‌رسد اما دیر. هنرمند و بازاری و لوله‌کش و موسیقی‌دان هم ندارد. حالا ما مانده‌ایم و روزی ۷۰۰ داغ بر سینه‌مان. ما مانده‌ایم و ویروسی که بزرگ‌ترین عذابِ قرن شد برای‌مان. برای همه‌ی آنانی که روزها و روزها زیرِ آن دستگاه‌های لعنتیِ دردناک ماندند و آخر هم زورشان نرسید به زورِ آن‌چیزی که «کووید ۱۹» نام‌گذاری‌اش کرده‌اند.
«کرونا» ابتدا ویروسی بود که غنی و فقیر نمی‌شناخت؛ حالا اما انگار می‌شناسد. در همه‌ی این ماه‌هایی که گذشت، آنان که توانستند رفتند و با واکسن، برای خودشان پادزهرِ آن زهرِ کشنده را پیدا کردند و آدم‌هایی ماندند که هر روز برای گذرانِ زندگی ناگزیر به کار شدند، ناچار به رفت‌وآمد در متروها و اتوبوس‌های پرازدحام و هم‌چنان نصیبی نبرده‌اند از واکسیناسیون؛ اگرچه حالا گفته می‌شود که مهم‌ترین اولویتِ‌ دولتِ تازه مبارزه با کروناست. گفتیم ابتدا، نوش‌دارو همیشه می‌رسد؛ گاهی اما دیر. وضعیت جامعه‌ی موسیقی هم در این میان روشن است. در همین سایت بارها و بارها از آن‌چه کرونا بر سرِ موسیقی آورد، گفتیم. از بیکاری هنرمندان. از تعطیلی کنسرت‌ها. از پایانِ فعالیتِ آموزشگاه‌ها و از جان‌هایی که بی‌جان شدند در حالی که هزار نغمه و نوا به سر داشتند. حالا قرار است هنرمندان (که اهالی موسیقی نیز جزو آنان هستند) واکسینه شوند؛ اما مگر داغِ آنان که رفتند، از یاد می‌رود؟

اول: کرونا چه بر سرِ موزیسین آورد؟

به این اسم‌ها نگاه کنید: آیدین الفت (موزیسین و از متخصصان و مهندسان با سابقه حوزه صدا)، رحمان گواهی (از هنرمندان نسل میانی دوتار نوازی استان خراسان شمالی)، داریوش سالاری (از سازندگان پیشکسوت سازهای ایرانی و هندی)، خسرو سینایی (کارگردان و نوازنده‌ی آکاردئون)، همایون‌رضا عطاردی (آهنگ‌ساز)، عیسی رستمی‌افین (هنرمند پیشکسوت موسیقی مقامی خراسان جنوبی)، غضنفر بالی لاشک (شاعر و ترانه‌سرای مازندرانی)، محمد و مجید جمشیدی (مدرس موسیقی)، محمدرضا اعرابی (خواننده‌ی اصفهانی)، علی مرادخانی (مدیر موسیقی)، احمد حلی (خواننده و مدرس آواز)، بهرام نازمهر (خواننده)، جواد داوری (استاد موسیقی سنتی استان گلستان)، مصطفی قادرپناه (نوازنده و سازنده تار)، کریم کوچکی‌زاد (پژوهشگر حوزه موسیقی)، فواد سعیدی (موسیقی‌دان)، سهیلا خواجه (شروه خوان) و ده‌ها نامِ دیگری که ممکن است در این سیاهه جا مانده باشد.
اینها تنها یک نام نیست، یک زندگی هستند، آدم‌هایی که عاشق کسی بودند، معشوق کسی بودند، فرزندِ کسی یا پدر و مادرِ کسی. آدم‌هایی که خیلی‌های‌شان در همین ماه‌ها از دنیا رفتند و چه درد بزرگی است که می‌توانستند زنده بمانند و نماندند. چون بی‌سلاح بودند در برابرِ این ویروس.

دوم: کرونا چه بر سر موسیقی آورد؟

کرونا، موسیقی را تعطیل کرد. یعنی در شرایطی که (حتی در همین روزهای قرمزِ رعب‌انگیز شیوع دلتا) خیلی‌ها مشغول فعالیت هستند، موسیقی ایران تعطیل شد. در این میان اهالی سینما و تئاتر گاهی توانستند کاری از پیش ببرند و نمایشی روی صحنه بیاورند یا فیلم‌شان در مقطعی اکران شود؛ اما موسیقی‌دان بی هیچ حرکتی تنها ماندند. دو سال است که دیگر خبری از کنسرت حضوری نیست و برخی از هنرمندان (اگر خیلی خوش شانس بوده باشند) توانستند یک یا دوبار با حمایتِ دستگاه‌های دولتی به روی صحنه کنسرت‌های آنلاین بروند.

از طرف دیگر با وجود تورم موجود و نبود قانون کپی‌رایت (مشکلی که به نظر نمی‌رسد هیچ‌گاه خیالِ حل شدن در این سرزمین را داشته باشد)، میزان تولید آلبوم‌های موسیقی هم نسبت به چهار سال گذشته با کاهش چشم گیری رو‌به‌رو بوده است؛ به حدی که برخی از هنرمندان موسیقی آنقدر از فضای موسیقی و تولید اثر به دور بوده‌اند که برای رفع هزینه‌های زندگی دست به فروش ساز زدند؛ سازهایی که می‌توانست سرچشمه خلق آثار موسیقایی جدید باشد. در این میان بسیاری مجبور به تدریس موسیقی شدند که اگر پیش از این سابقه‌اش را نداشتند، توفیق چندانی در این باره به دست نیاوردند.
همین چند روز پیش بود که خبرگزاری ایسنا آماری ارائه داد، داستانی پر از آب چشم که بخش‌هایی از آن را مرور می‌کنیم:

در بخش اجرای صحنه‌ای موسیقی:  در سال ۹۶ تعداد کنسرت‌ها ۲۴۹۹ بوده و در سال ۹۷ این رقم به برگزاری ۳۲۲۱ کنسرت رسیده است؛ این در حالی است که با شیوع کرونا در سال ۹۸، این رقم با افت قابل توجهی همراه شد و به ۶۲۱ اجرا رسید و در سال ۹۹ هم با ادامه کرونا، به کنسرت‌های آنلاین بسنده شد و در این مسیر برگزاری ۹۹ کنسرت مجازی ثبت شد.

تولید تک‌آهنگ: در سال ۹۹، تعداد تولید تک آهنگ توسط هنرمندان با رشد قابل توجهی نسبت به سه سال قبل خود مواجه بوده و بر این اساس ۴۵۱۴ تک آهنگ تولید و عرضه شده است. این رقم در مقایسه با سال‌ ۹۸ (۳۰۵۷ تک آهنگ)، سال ۹۷ (۲۴۶۰) و سال ۹۶ (۱۲۶۸) قرار می گیرد. به نظر می‌رسد علت تمایل به تولید تک آهنگ کم هزینه‌تر بودن و همچنین صرفِ زمان کمتری است که صرف تولید آن می‌شود.

تولید آلبوم: در سال‌ ۹۹ ، تعداد ۳۷۷ آلبوم موسیقی به بازار عرضه شده است و این رقم در مقایسه با سال‌های ۹۶ و ۹۷ قرار می گیرد که به ترتیب ۵۴۵ و ۵۴۸ آلبوم بوده است. در سال ۹۸ هم برای تعداد آلبوم‌های تولیدی، رقم ۳۵۷ ثبت شده است.

آلبوم های تصویری:  در سال های ۹۹ و ۹۸ تولید آلبوم‌های تصویری با افت قابل ملاحظه ای روبه رو بوده و به ترتیب تنها هفت و شش آلبوم تصویری در این سال ها عرضه شده است. این در حالی است که این رقم در سال ۹۷ به عدد ۲۰ رسیده و در سال ۹۶ هم ۳۰ آلبوم تصویری بوده است.

در اختتامیه‌ی سال گذشته‌ی جشنواره‌ی موسیقی فجر بود که «سید مجتبی حسینی» اعلام کرد که در یک سال گذشته و با شیوع و همه گیری کرونا در کشور، حوزه موسیقی بیشترین خسارت را تحمل کرد. معاونِ هنری (حالا سابق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) راست می‌گوید بسیاری از شرکت‌های تولید آثار موسیقی تقریبا با ورشکستگی روبه‌رو شده‌اند و در بخش فروش نیز با یک بازار شکست خورده مواجه هستیم. شرکت‌هایی که تولید آثار موسیقی انجام می‌دادند تقریبا با ورشکستگی روبرو شدند. در بخش فروش نیز با یک بازار شکست خورده مواجه هستیم. در ازای‌ش چه حمایتی از هنرمندان صورت گرفت و اصلا دولتِ ورشکسته چنین امکانی داشت؟ پاسخ به این سوال را به خودتان واگذار می‌کنیم.

سوم: کرونا چه بر سرِ مخاطبان موسیقی آورد؟

شرایط اقتصادی سخت است و هر روز هم سخت‌تر می‌شود؛ خب با این اوصاف طبیعی است که «موسیقی» از سبدِ خانوار حذف شود (هر چند که از ابتدا هم در سبدِ فرهنگی بسیاری از خانواده‌ها نبود) اما آن‌چه مشخص است این‌که هرگاه شرایط اقتصادی رو به وخامت و تورم می‌رود اولین چیزی که از سبد هزینه ای خانوار حذف می شود فعالیت‌های موسیقی و دیگر هزینه های کنسرت و کلاس آموزشی و… است. همین الان اگر سری به آموزشگاه‌های موسیقی بزنید، مشاهده خواهید کرد که با سی درصد ظرفیتِ خود به کار مشغول هستند و تنها کسانی به این کار ادامه داده‌اند که یا در مراحل متوسط و تکمیل آموزشی هستند یا علاقه‌شان به این هنر بسیار است، آن‌قدر زیاد که از دیگر خرج‌های‌شان بزنند برای این هنر؛ اما آسیبِ این چیزها تنها متوجه‌ی اهالی موسیقی نیست؛ آسیب‌های بسیار نیز متوجه‌ی مردمی شد که موسیقی می‌توانست به عنوان یک نیاز روحی و روانی برای تلطیف عواطف بیش از هر زمان دیگری به کمک‌شان بیاید.  موسیقی می‌توانست ترس را درمان و دردهای روح و روان آنها را التیام‌ ببخشد که نبخشید.

و بالاخره واکسیناسیون

خرداد امسال بود که واکسیناسیون هنرمندان پیشکسوت آغاز شد و  قرار بود در ادامه هنرمندان در صنوف مختلف نیز آماده زدن واکسن شوند اما این موضوع فراموش شد و دیگر از ادامه تزریق واکسن خبری نشد. حالا روز اول شهریور سعید نمکی، وزیر بهداشت، در نامه‌ای خطاب به علیرضا رئیسی، معاون بهداشت و سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، بر توجه به واکسیناسیون هنرمندان با همکاری صندوق حمایت از هنرمندان و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأکید کرد. در بخشی از این نامه آمده است: «ضروری است در اسرع وقت با هماهنگی جناب آقای سیدزاده، مدیرعامل محترم صندوق حمایت از هنرمندان که فهرست تمامی عزیزان را در اختیار دارند و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تقسیم هنرمندان عزیز ثبت‌نام‌شده در سراسر کشور بین دانشگاه‌های علوم پزشکی، عملیات ایمن‌سازی این عزیزان علیه کووید-۱۹ را از همین امروز آغاز کنید».
سیدحسین سیدزاده، مدیرعامل صندوق اعتباری هنر  بعد از انتشار نامه وزیر بهداشت می‌گوید: «طی پیگیری‌های صورت‌گرفته در چندماه گذشته، اصحاب فرهنگ و هنر در اولویت دریافت واکسن کرونا قرار گرفتند». وی در رابطه با اعلام اسامی اعضای صندوق به وزارت بهداشت توضیح  می‌دهد: «با اعلام اسامی تمامی اعضای صندوق، نسبت به واکسیناسیون آنها اقدام می‌شود، همچنین طبق هماهنگی انجام‌شده، امکان واکسیناسیون هنرمندان با ارائه هنرکارت نیز فراهم شده است». این مدیر از ابلاغ نامه وزیر به همه شهرها خبر می‌دهد.  سیدزاده درباره هنرمندان در شهرهای مختلف و واکسیناسیون هنرمندان به همشهری می‌گوید: «با پیگیری‌هایی که انجام دادیم، بالاخره توانستیم نامه‌ای از وزیر بهداشت دریافت کنیم و پیرو این نامه فهرست تمام هنرمندانی که در صندوق هنر عضویت داشتند را به کل شهرستان‌ها ابلاغ کردیم. هنرمندان ساکن در شهرهای مختلف می‌توانند با داشتن کارت شناسایی برای واکسیناسیون اقدام کنند». وی درباره هنرمندان ساکن در تهران نیز می‌گوید: «منتظر نامه معاونت درمان هستیم تا تکلیف مشخص شود که در تهران نیازمند ثبت‌نام در سامانه هستیم یا اینکه هنرمندان می‌توانند با داشتن کارت هنر و کارت شناسایی واکسن خود را بزنند».